Viêm tắc tia sữa là quá trình bế tắc, ứ đọng sữa và tạo mủ cấp tính. Bệnh thường phát sinh vào thời kỳ cho con bú, đặc biệt ở bà mẹ sinh con đầu lòng. Triệu chứng điển hình là bầu vú sưng nóng, đau, toàn thân sốt, sợ rét, đau mình.

Một số nguyên nhân gây viêm tắc tia sữa:

- Không day đều bầu sữa để thông tia sữa ngay sau khi sinh.  

- Không vắt bỏ sữa thừa khi trẻ bú không hết. Sữa đọng lại lâu ngày gây ôi, tắc và ung nhũ.

- Cảm nhiễm hàn tà, làm cho sữa khó lưu thông.

- Tinh thần không thư thái làm can khí uất, ảnh hưởng đến chức năng vận hóa của tỳ, sữa ứ đọng hóa hỏa sinh nhũ ung.

- Ăn uống thất thường gây tổn thương tỳ vị, vị nhiệt ủng trệ, nhiệt tích tại nhũ lạc, gây sưng đau vú.

- Cơ thể sau sinh chính khí suy.

- Sau khi cho trẻ bú không vệ sinh lau rửa đầu vú sạch.
 

Các bài thuốc chữa viêm tuyến vú:

Giai đoạn nhũ thống - sữa ứ trệ:

- Triệu chứng: vú sưng đau, sữa ra không đều, không thông, sắc da đỏ nhẹ hoặc không đỏ, có hoặc không có hòn cục, sốt, sợ lạnh, đau đầu, đau mình mẩy, ngực tức. Rêu lưỡi trắng mỏng hoặc hơi vàng.

- Bài thuốc gồm: qua lâu 12 g, ngưu bàng tử 12 g, sài hồ 12 g, hoàng cầm 10 g, liên kiều 8 g, sơn chi tử 10 g, thiên hoa phấn 16 g, tạo giác thích 8 g, kim ngân hoa 12 g, trần bì 10 g, thanh bì 12 g, cam thảo 6 g. Sắc uống ngày một thang.

Giai đoạn ung - làm mủ:

- Triệu chứng: bầu vú sưng to, da đỏ nóng từng đám hoặc cả vú, đau tăng, sốt cao, người bứt rứt khó chịu, miệng khát muốn uống, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch huyền sác.

- Bài thuốc gồm: hoàng liên 10 g, hoàng cầm 12 g, liên kiều 10 g, ơn chi tử 12 g, cát cánh 12 g, đại hoàng 10 g, đương quy 12 g, bạch thược 12 g, đinh lang 10 g, bạc hà 8 g, mộc hương 8 g, thăng ma 10 g, hoàng kỳ 12 g, bạch chỉ 12 g, xuyên sơn giáp 6 g, tạo giác thích 6 g, cam thảo 6 g. Sắc uống ngày một thang.

Giai đoạn vỡ mủ:

- Triệu chứng: do mủ tự vỡ hoặc chích rạch tháo mủ, thân nhiệt hạ, sưng đau giảm. Nếu mủ đã vỡ mà vẫn không giảm sưng đau, thân nhiệt cao, chứng tỏ nhiệt độc còn thịnh, làm mủ lan sang các nhũ lạc khác hình thành truyền nang nhũ ung.

-Bài thuốc gồm: nhân sâm 10 g, bạch truật 12 g, xuyên sơn giáp 6 g, bạch chỉ 12 g, thăng ma 10 g, đương quy 12 g, hoàng kỳ 12 g, tạo giác thích 6 g, cam thảo 6 g, thanh bì 12 g. Sắc uống ngày một thang.